Türkiye, OECD üyesi ülkeler arasında en rekabetçi kurumlar vergisi oranlarından birine sahiptir. Türk kurumlar vergisi mevzuatı anlaşılır, objektif ve uluslararası standartlara uygun hükümler ile düzenlenmiştir. Türk vergi mevzuatı üç ana başlık altında toplanabilir:
1. Gelir Vergileri
Türk vergi mevzuatında yer alan gelir vergileri, şahsi gelir vergisi ve kurumlar vergisidir.
1.1. Şahsi Gelir Vergisi
Gerçek kişilerin gelirleri şahsi gelir vergisine tabidir. Gelir, bir gerçek kişinin bir takvim yılı içinde elde ettiği kazanç ve iratların safi tutarıdır. Bir kişinin geliri aşağıdaki gelir unsurlarından bir veya daha fazlasını içerebilir:
Zirai kazançlar
Ticari kazançlar
Maaşlar ve ücretler
Serbest meslek kazançları
Gayrimenkul sermaye iratları (kira gelirleri)
Menkul sermaye iratları (sermaye yatırımlarından elde edilen gelirler)
Sair kazanç ve iratlar
Türk gelir vergisi kademeli bir ölçeğe sahiptir; bir başka deyişle bir kişinin geliri büyüdükçe vergi oranları da artmaktadır. Şahsi gelir vergisi oranları %15 ile %40 arasında değişmektedir. 2023 yılı için uygulanan şahsi gelir vergisi oranları aşağıdaki gibidir:
İstihdam Gelir Vergisi Dilimleri
Vergiye Tabi Gelir (TL)
|
Taban Üzerinden
Ödenecek Vergi (TL) |
Fazlası
(%) |
|
Taban |
Tavan |
| 0 | 70,000 | - | 15 |
| 70,000 | 150,000 | 10,500 | 20 |
| 150,000 | 550,000 | 26,500 | 27 |
| 550,000 | 1,900,000 | 134,500 | 35 |
| 1,900,000 | - | 607,000 | 40
|
Asgari ücrete kadar olan ücretler gelir vergisine ve damga vergisine tabi değildir. Bu durum, 2023 yılı için günlük 110 TL olarak belirlenen yemek ve 56 TL olarak belirlenen ulaşım ödenekleri için de geçerlidir.
İstihdam Dışı Gelir Vergisi Dilimleri
Vergiye Tabi Gelir (TL)
|
Taban Üzerinden
Ödenecek Vergi (TL) |
Fazlası
(%) |
|
Tavan |
Taban |
| 0 | 70,000 | - | 15 |
| 70,000 | 150,000 | 10,500 | 20 |
| 150,000 | 370,000 | 26,500 | 27 |
| 370,000 | 1,900,000 | 85,900 | 35 |
| 1,900,000 | - | 621,400 | 40
|
Örnek:
Bir kişinin yıllık vergiye tabi istihdam gelirinin 300.000 TL olduğu varsayıldığında, ödenmesi gereken vergi tutarları aşağıdaki gibidir:
|
Taban (TL) |
Tavan (TL) |
Vergi Oranı (%) |
Hesaplama |
Vergi Tutarı (TL) |
| 0 | 70,000 | 15 | 70,000 * 0.15 | 10,500.00 |
| 70,000 | 150,000 | 20 | (150,000 - 70,000) * 0.20 | 16,000.00 |
| 150,000 | 300,000 | 27 | (300,000 - 150,000) * 0.27 | 40,500.00 |
| Toplam Vergi Tutarı | 67,000.00 |
| Asgari Ücret Vergi İstisnası* | 20,390.97 |
|
Payable
Ödenmesi Gereken Vergi Tutarı |
46,609.03
|
*2023 yılının ilk altı ayında 1.276,02 TL tutarında olan gelir vergisi istisnası, asgari ücret ve gelir vergisi dilimlerinde gerçekleştirilen değişiklik nedeniyle daha sonraki aylarda artırılmıştır. Temmuz ayında 1,710.35 TL’ye, Ağustos ayında 1,902.62 TL’ye yükseltilen bu rakam, takip eden aylarda ise 2,280.47 TL’ye yükseltilecektir.
1.2. Kurumlar Vergisi (KV)
Gelir Vergisi Kanunu’nda tanımlanmış gelir unsurlarının kurumlar tarafından elde edilmesi durumunda vergilendirme, bu kurumların tüzel kişiliği üzerinden uygulanmaktadır. Kanunda tanımlanan kurumlar vergisi mükellefleri aşağıdaki gibidir:
Sermaye şirketleri
Kooperatifler
Kamu iktisadi müesseseleri
Dernek ve vakıflara ait iktisadi işletmeler
İş ortaklıkları
Türkiye’de 2023 yılında genel ticari gelirlere uygulanacak kurumlar vergisi oranı %25 olarak belirlenmiştir. Bununla birlikte, elektronik ödeme ve para kuruluşları, yetkili kambiyo kuruluşları, varlık yönetim şirketleri, sermaye piyasası kuruluşları, sigorta ve reasürans şirketleri ve emeklilik şirketleri gibi finansal kuruluşlar ve bankalar için vergi oranı %30 olarak belirlenmiştir. Ayrıca, ihracatçılar ihracat gelirleri için %5 oranında indirimli kurumlar vergisinden faydalanmaktadır.
2. Gider Üzerinden Alınan Vergiler
2.1. Katma Değer Vergisi (KDV)
Genel olarak uygulanan KDV oranları; %1, %10 ve %20’dir. Ticari, sınai, zirai ve bağımsız mesleki mal ve hizmetler; ithal edilerek ülkeye giriş yapan mal ve hizmetler ve diğer faaliyetler yoluyla oluşturulan mal ve hizmet teslimatlarının tümü KDV’ye tabidir.
2.2. Özel Tüketim Vergisi (ÖTV)
Çeşitli vergi oranlarında ÖTV’ye tabi dört ana ürün grubu bulunmaktadır:
- Petrol ürünleri, doğal gaz, makine yağları, çözücüler ve çözücü türevleri
- Otomobiller ve diğer taşıtlar, motosikletler, uçaklar, helikopterler, yatlar
- Tütün ve tütün ürünleri, alkollü içecekler
- Lüks tüketim maddeleri
Her teslimatta uygulanan KDV’nin aksine, ÖTV sadece bir defaya mahsus olarak uygulanmaktadır.
2.3. Bankacılık ve Sigorta Muameleleri Vergisi
Bankacılık ve sigorta şirketleri tarafından yapılan işlemlerin KDV’den muaf tutulmasına devam edilse de bu işlemler Bankacılık ve Sigorta Muameleleri Vergisi’ne tabidir. Bu vergi, kredi faizi gibi bankalar tarafından elde edilen gelirler için uygulanmaktadır. Vergi oranı genellikle %10 olmakla birlikte tüketici kredileri gibi bazı işlemlerde Temmuz 2023 itibarıyla %15’tir. Ayrıca, bankalararası mevduatlardan elde edilen faizler %1 gibi daha düşük bir oran üzerinden vergilendirilmektedir. Kambiyo satışlarına ise %0,2 vergi uygulanmaya başlanmıştır.
2.4. Damga Vergisi
Damga vergisi; sözleşmeler, borç senetleri, sermaye iştirakleri, kredi mektupları, teminat mektupları, mali bildirimler ve bordrolar dâhil olmak üzere çeşitli dokümanlar için uygulanmaktadır. Damga vergisi, belge bedelinin %0,189 ile %0,948’i arasında değişen oranlarda tarh olunduğu gibi, bazı belgeler için maktu (önceden belirlenmiş bir bedel) olarak da tahsil edilmektedir.
3. Varlık Vergileri
Üç çeşit varlık vergisi bulunmaktadır:
- Emlak vergisi
- Motorlu taşıt vergisi
-
Veraset ve intikal vergisi
Türkiye’de sahip olunan bina, daire ve araziler %0,1 ile %0,6 arasında değişen oranlarda emlak vergisine tabi olup tahakkuk eden bu verginin %10’u oranında da Taşınmaz Kültür Varlıklarının Korunmasına Ait Katkı Payı ödenmektedir. Motorlu taşıt vergileri ise her yıl araçların yaşına ve motor hacmine göre yeniden belirlenen maktu bedeller tutarınca alınmaktadır. Veraset ve intikal vergileri ise %1 ile %30 arasında değişen oranlarda alınmaktadır.